Suriye’nin, topra vatanlatrmaya, unsurlar ve toplumu milletletirmeye, insanlar Suriyeliletirmeye, memleketi lkeletirmeye, yurdu devletletirmeye ihtiyac var. Trkiye’nin Suriye’nin toprak btnln salamas, niter-slam-snni-Arap-Cumhuriyet niteliini yerletirmesi sadece Suriye iin deil, Trkiye, Ortadou, mmet iin de bir vebal, grev ve sorumluluktur.
Ercan Yldrm/ Yazar
Tarih ina edilirken devletlerin ve toplumlarn dirayetleri, ferasetleri, basiretleri, uur ve iradeleri en st seviyeye kmal ki sonradan telafisi mmkn olmayan zararlar zuhur etmesin.
Suriye’de, Ahmet ara’nn greve gelmesinden bu yana tarih yaplyor, bir devletin deil sadece bata Trkiye olmak zere pek ok devletin, toplumun, tm Ortadou’nun gelecei ekillendiriliyor. Byle bir konjonktrde baka herkesten daha ok Trkiye’nin ciddi giriimlerde bulunmas, srece aktif katlmas gerekiyor. Mesele sadece siyasi deil… etnik-mezhep-din kimliklerinin yerini bilmesi ve bulmasndan, devlet mekanizmasnn ve sosyolojinin tasarlanmasna, yeni modellemelerden balca tehditlerin “zamannda” imhasna kadar ok boyutlu bir yeniden yaplanma gerekiyor.
Bir kere kabul etmek ve ettirmek gerekir ki; Suriye niter-slam-snni-Arap-Cumhuriyet nomosu karakterinde bir devlet olmal.
Hibir adan adem-i merkeziyet, okhukukluluk, siyasal oulculuk gibi bata srail, tm dnya sisteminin, krek etnik-mezhep kimliklerinin iine yarayacak, Suriye’yi gsz brakacak siyasal modellemelere msamaha gsterilmemesi gerekiyor.
Suriye’nin yeni ynetimle beraber mparatorluk sonrasnda ikinci ve asl inasnn gerekletirilmesi srail-ABD-Bat’dan ok Trkiye’nin, Arap-slam lkelerinin vebali altnda. Diplomatik, askeri, asimetrik, rtk, meru yntemlerin hepsinin en marjinal seviyeleri kullanlarak Transatlantik-Avrasya egemenleriyle ciddi karlamalara da giderek Suriye’nin nomosunun yerletirilmesi her eyden nce Trkiye’nin geleceini de belirleyecek. Suriye Trkiye’nin siyasi bekas iin de “kprden nce son k” demektir.
srail merkezli Ortadou’ya kar kmak
7 Ekim olayndan sonra srail merkezli Ortadou politikasn canlandran ABD ve kresel kapitalist dnya sistemi bu amala srail’in gvenliini salayacak admlar da hayata geirdi. En bata tehdit olabilecek unsurlar aykladlar. Hamas, ran, Hizbullah sonrasnda post-rgtler doktrini ve konjonktrne uygun biimde HT’nin aynen Taliban gibi “devletlemesi”ne n ayak oldular. Suriye’nin kontroll bir sulh ile asgari atmaszlk iine girmesi aslnda Rojava’nn devletlemesi iin de ilk aamalardan biriydi.
Nihai planda srail merkezli Ortadou’nun en nemli ayaklarndan biri, Krt blgesel ynetimlerinin srail’in adeta muhafz haline getirilmesi de bulunuyor. Bu da Irak blgesel ynetiminden sonra Rojava’nn akabinde ran’daki Krt blgesinin de ayrtrlmasyla drt yaprakl yoncann yaprann zerklik kazanmasn gerektiriyor. ran’a gerekletirilen ykc saldrlardan sonra ran rejimine karlk Krt blgesi takas “teklifi” Suriye’nin belli seviyeye getirilmesiyle daha ok gndeme gelecek hatta ksa srede de hayata geirilecek anlalan.
Rojava’y ciddiye almamann sonular
unu grmek gerekir ki, Rojava meselesini Trkiye ok ciddiye almad.
Millet olarak bize kar gelien ve byyen olaylara, oluumlara kar bata kmseyici hatta lakayt davranma gibi bir huyumuz var. mparatorluk mekanizmas ve asaletinden gelen “kmseme” aslna baklrsa modern zamanlarda devletin ban yakmt; bu miras Cumhuriyet sonrasnda da yakamz brakmyor.
Rojava’y sunanlarn romantik, sempatik ve minr kalplarla tantmasna Trkiye de kand. Oradaki Dogville tarzn bir oyun gibi alglamann sonucu gl silahlar, tneller ve zerklik hatta eski PYD lideri Salih Mslim’in dile getirmesiyle bamszlk talepleri oldu. Haliyle “devletilik oyunu” sergileyenlere bakarken arka planda dnya sisteminin nasl bir model gelitirmeye alt, birbirine dman bile olsa farkl glerin bir arada yaamasna zorland, terrist ve babozuklarn kamusal tecrbe iin staj grd gibi gerekler erkenden tedbir almay gerektirecek ciddiyetle takip edilmedi. Halbuki ok rahat bir ekilde bu “bir arada yaatma” tecrbesi, zerk terrist blgesi datlabilirdi.
Fakat hala ge deil…
srail, kendisine tehdit oluturabilecek tm devlet ve topluluklar etkisizletirmek iin ABD ve Bat’y kullanarak byk bir tasfiye hareketi gerekletiriyor. Rusya, ran, in uzaklatrldktan, Arap lkeleri sindirildikten sonra Trkiye’nin de etkinliinin azaltlmas, pasifletirilmesi iin abalyor Siyonistler. Bunun en byk ve etkili arac Suriye idaresinin zayflatlmas, Suriye’nin paralanmas, Rojava’nn zerkletirilerek Irak ve ran’daki muadilleriyle birletirilmesidir.
Trkiye’nin bu gidiat durdurabilecek gc, iradesi fazlasyla bulunuyor.
srail Suriye ynetiminin glenmemesi iin kontrolndeki aparatlar diri tuttuu gibi, silahl mdahalelerde de bulunuyor. Nihai planda gneyden aparatlar, kuzeyden YPG ve lke iindeki laik-seklerlerle farkl din-mezhep-kltr gruplarn da hareketlendirerek ara idaresini ve nomos idealini ve gerekliini ortadan kaldrmak istiyor. Bu konuda zaman zaman yoklamalar yaparken kesin sonu iin aslna baklrsa Trkiye’nin tutumunu da bekliyor.
2024 yl son eyreinde Rojava’nn datlmas iradesiyle yeni zm sreci akmasna bakmadan, ikisinin ayr meseleler olduu ortaya konularak Suriye’nin toprak btnln salamak akas Trkiye’nin tarihi kaderi.
Bunun gereklemesiyle Suriye ve Suriyeliler de devlet ve millet aamasnn ok keskin bir virajn da dnecek.
Suriyelilik aidiyetinin oluturulmas in…
Suriye’yi niter yap kurulduktan ve kamu idaresi teekkl ettirildikten sonra da devletlemesi iin ok uzun, meakkatli, operasyonlara ak bir gelecek bekliyor.
Trkiye’nin bu srete de aktif rol almas bir tarafa Arap-slam kimliinin de, Suriyelileme, milletleme iin biraz gayret etmesi gerekir!
mparatorluk bnyesinde her unsurun kendi zerk alannda yaamasnn getirdii rahatlk modern zamanlarda zaafa dnmtr. Bu adan Suriyelilerin en bata bir devlet, bamsz, kendilerinin idare edebildii, hamiye ihtiya duymadan yollarn izebildiklerini renmeleri, iselletirmeleri bekleniyor.
rgt, kabile, farkl ehir klt ve siyasas gibi premodern alkanlklar yerine mterek kader ve mterek gelecek idealine bal millet hayatn idame ettirecek zihniyeti gelitirmeleri Suriyelilerin en byk grevleri arasnda. Tabii heimat ve lebensraum ekseninde bir mterek vatan fikri de Suriyeliler iin ncelikle mensubiyet balarndan olmal. Bunun iin Trkiye de bariz destek vermeli! Tabii Kemalist ulus yaratma pratiiyle deil mparatorluk aklnn getirdii merkeziyeti kltrel oulculukla.
Trkiye’nin Suriyelilere vatanlarn amas gerei zerinden Hristiyan Arap milliyetilerinin “smrgeci Osmanl” imajn krmak da bu srece dahil. Suriye’yi “ekonomik imkan” gibi deerlendirmekten ok sivil toplumdan eitime kadar bir dnm sahas grmek baary artrr. Bu anlamda da Arap milliyetiliinin-Baas’n ana ve klcal damarlarnn kesilmesi, heterodoks ynelimlerin engellenmesi, ran tesirlerin azaltlmas, bu tr okluklarn siyasallamadan kltrel boyutta kalmas srecin ana bileenlerinden. Gl ticari burjuva eilimlerinin yeni Suriye’nin yaplanmasna tahsis edilmesi ara idaresinin elini kuvvetlendirir.
Gvenlik, huzur, ekonomik kalknmayla birlikte dnleceinden aslnda Suriye’nin Suriyelilik, devlet, mterek vatan aidiyetleriyle beraber salam bir dzene de ihtiyac var. Adaletten eitime kurumlarn teekkl, Suriye gereklerine uygun hukukun tavizsiz uygulaym yani dzen teekkl ayn zamanda gelecek inas demektir.
Suriye’nin, topra vatanlatrmaya, unsurlar ve toplumu milletletirmeye, insanlar Suriyeliletirmeye, memleketi lkeletirmeye, yurdu devletletirmeye ihtiyac var. Trkiye’nin Suriye’nin toprak btnln salamas, niter-slam-snni-Arap-Cumhuriyet niteliini yerletirmesi sadece Suriye iin deil, Trkiye, Ortadou, mmet iin de bir vebal, grev ve sorumluluktur.