Savunma sanayi merakllarnn dikkatini eken sz konusu gelime yabanc basn tarafndan servis edildi. Brezilya, eskiyen F-5 ve AMX uaklarn emekliye ayrrken geici bir nlem olarak 12 adet kullanlm Saab Gripen C/D sava ua satn almak iin sve ile grmelerde bulunuyor.
Grmeler, Brezilya Hava Kuvvetleri Komutan Tugeneral Marcelo Kanitz Damasceno’nun Eyll 2025’te Stockholm’ ziyaret edip sve Savunma Bakan Pl Jonson ile grerek ikili savunma ibirlii konusunda ortak bir bildiri imzalamasnn ardndan teyit edildi.
Bildiride, sve’in drt Embraer KC-390 nakliye ua satn almas vurgulanrken, kullanlm sava ua tartmalarna deinilmedi. Habere gre, ne Saab ne de Brezilya ve sve hkmetleri, ibirlii erevesini kabul etmenin tesinde ayrntl bir kamuoyu aklamasnda bulunmad.
TESLMATLAR 2032’DE YAPILACAK
Brezilya Hava Kuvvetleri’nin (Fora Area Brasileira – FAB) geici sava ua aray, uaklardaki teknik sorunlardan ziyade, ncelikle Brezilya’nn kendi bte dngleri ve siyasi kararlaryla (bugne kadar 12 szleme eki imzaland) balantl olan Gripen E/F programndaki tekrarlanan gecikmelerden kaynaklanyor.
2014 tarihli orijinal szleme kapsamnda, sipari edilen 36 uan sonuncusunun 2024’te gelmesi bekleniyordu, ancak mali kstlamalar ve ardk finansman deiiklikleri bu tarihi, ilk projeksiyonlara kyasla sekiz yl gecikmeyle 2032’ye itti. imdiye kadar on uak Brezilya’da bulunuyor ve yerel olarak monte edilen ilk birimin bu yl Embraer tesisinden umas bekleniyor. Gzden geirilmi program, teslimatlarn nmzdeki on yla yaylmasn ngryor ve bu da eski muharebe tiplerinin emekliye ayrlmasyla birlikte kabiliyetlerde srekli bir ak yaratyor.
Bir kpr satn alm olmadan, FAB, Gripen E/F filosu olgunlua ulamadan nce hem hava savunma hem de hassas vuru yeteneklerini kaybetme riskiyle kar karyadr. Bu nedenle, Brezilya Hava Kuvvetleri, Brezilya’nn savunma sisteminin bir ksmnda “apago” veya karartma olarak tanmlanan bir yetenek ann, geici bir zm benimsenmezse gerek bir risk olduu konusunda yasa koyucular uyarmtr. Maliyetleri artran ve teslimatlar uzatan bu 12 deiiklik nedeniyle, 2024 ylnda tamamlanmas gereken Gripen teslimatlarnn artk 2032 ylnda tamamlanmas ngrlyor.
36 GRPEN SAVA UAI ALIMI HEDEF
Brezilya’nn stratejik hedefi, filoyu orijinal 36 Gripen uandan 50’ye kadar geniletmekti, ancak bu sayya ulamak iin yaklak %25’lik bir szleme ilavesi veya yaklak 5 milyar real gerekiyordu. Askeri yetkililer, bu seviyenin gerek koullar altnda finansal olarak uygulanabilir olmadn dnyor. Bu nedenle, yaklak 6 yeni Gripen E/F sava uan 12 kullanlm Gripen C/D uayla birletirecek karma bir anlama ortaya atld. Byle bir uzlama, Brezilya’nn 2006 ve 2013 yllar arasnda sava ua envanterindeki nceki bir a kapatmak iin Fransa’dan bir dzine Mirage 2000’i ikinci el satn almasyla birlikte, gemiteki uygulamalar yanstacakt.
Ancak sve, zellikle NATO’ya katldktan sonra ve Ukrayna’daki savan ardndan Rusya ile artan gerginlikler nedeniyle, kendi hazrlk ihtiyalar nedeniyle eski C/D uaklarn Ukrayna’ya balamamaya karar verdi. Brezilya’ya on iki uak transfer etmek, Stockholm iin nemli bir kabiliyet kayb anlamna gelecektir ve karar, sve’in ihracat taahhtleri ile ulusal gvenlik ykmllkleri arasnda bir denge salamaldr. Bu durum, herhangi bir anlamann resmi olarak onaylanmas konusundaki temkinli tutumu aklayabilir.
GRPEN C/D HAKKINDA
Gripen C/D, 2005 ylnda sve Hava Kuvvetleri’nde hizmete giren ve Orta Avrupa, Gney Afrika ve Gneydou Asya’da n saflarda hizmet vermeye devam eden tek motorlu, delta-kanardl ok roll bir avc uadr. GE F404’n yerel olarak retilen bir trevi olan Volvo Aero RM12 turbofan ile glendirilen uak, art yakc ile yaklak 80,5 kN itme gc reterek Mach 2’nin zerinde hzlara ve yaklak 15.240 metrelik bir hizmet tavanna sahiptir.
Uak, 27 mm’lik bir Mauser BK-27 topu tar ve AIM-9 Sidewinder, IRIS-T, AMRAAM, Meteor ve MICA fzelerinin yan sra hassas gdml bombalar ve RBS-15F gibi gemi savar silahlar da dahil olmak zere ok eitli silahlar iin sekiz harici sabitleme noktasna sahiptir. Aviyonik paketi PS-05/A radar ailesi, Link 16 veri balants ve NATO uyumlu tanmlama sistemlerini ierir. MS20 Blok ykseltmeleri gibi modernizasyon programlar, yeni sensrler, silah entegrasyonu ve radar iyiletirmeleri sunarak Gripen C/D’nin daha yeni Gripen E/F ile birlikte operasyonel olarak gncel kalmasn salad. sve, en az 2035 ylna kadar 60 C/D’yi hizmette tutmay planlyor ve Macaristan, ek Cumhuriyeti ve dier operatrler tarafndan da benzer modernizasyon admlar atlyor.
F-16 SAVA UAKLARI DEERLENDRMELER ARASINDA
Gripen C/D seeneinin yan sra, daha nceki raporlar, Brezilya’nn mevcut Gripen filosunun tesinde hava kuvvetlerini tamamlamak iin dier sava ua seeneklerini aratrdn gsteriyor. Son neriler arasnda Hindistan’dan HAL Tejas Mk1A, ABD’den ikinci el Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon’lar ve hatta talya’nn Fighter Attack (FA) konfigrasyonundaki Leonardo M-346 yer alyor.
in ayrca, stratejik bir uydu frlatma sahas olan Maranho’daki Alcntara Frlatma Merkezi’ne in eriimi karlnda Chengdu J-10CE sava uaklar tedarik etmeyi nerdi. Bunlardan birini tercih etmek Brezilya iin finansal ve bulunabilirlik avantajlar salayabilir, ancak ayn zamanda tm lojistik ve eitim zorluklaryla birlikte Brezilya hizmetine ikinci bir sava ua ailesi de sokacaktr. Hangi geici seim yaplrsa yaplsn, Gripen E/F geii srasnda karma filolar iletmek, filo standardizasyonunu karmaklatracak ve personel ve altyap zerindeki talepleri artracaktr.
Brezilya Gripen E/F program, 38,9 milyar SEK (o dnemde yaklak 4,25 milyar dolar) deerindeki 2014 szlemesine bal kalmaya devam ediyor. Bu anlama 28 adet tek kiilik Gripen E (Brezilya hizmetinde F-39E olarak belirlendi) ve sekiz adet ift kiilik Gripen F (F-39F) ile iki uu simlatrn kapsyordu. Embraer, son montaj ve nemli endstriyel almalardan sorumlu olan balca Brezilyal ortaktr. Brezilya’nn satn alma stratejisi, muharebe filosunun en az iki ve en fazla avc tipinden olumasn gerektiren i dzenlemeler tarafndan da ynlendiriliyor; bu da lojistii ar zorlamadan bir miktar eitlilik salyor. Teslimatlar, bte gerekleri nedeniyle balangta tahmin edilenden daha yava bir hzda da olsa devam ediyor.