Su ile sz arasnda bir benzerlik var; ikisi de akkandr ve srekli yer deitirirler. Dereden, vadiden, aydan, rmaktan akp geerken su; dilden, gnlden, zihinden, satrdan, yazdan, divandan szlp gider sz. Bir farkla: Su girdii kabn eklini alr, tad deimez; sz girdii kabn tadn alr, ekli deimez. Ayrca su kn iken, sz byndr. Bykler sz yerine gre kullanmay bildikleri iindir zahir. Malum afacanlar da suya dayanamazlar. En ufak bir su birikintisi grdkleri anda hemen dalarlar. Onlar da suyun eklini almaya baylrlar nitekim. Bir benzerlik de ahlak bir norma balanmayan szn umas, insan bir amaca akmayan suyun da buharlamasdr.
Krk yllk uram yznden biliyorum. Felsef bir kalpta bulunduu yere uygun bir tat (anlam) veren bir kelimenin, fkh bir kalpta bambaka bir tat verdiini bizzat tecrbe etmiim. Ayn szn Tefsirde, Kelamda, Tasavvufta, Edebiyatta apayr bir tat yaydnn da bire bir tanym. Hatta ayn ilim dalnda kalem oynatan her mellife gre apayr bir tat verdiklerini yine grmlm var. Mesela Seyyid Kutub’un dilinde bir kelimenin verdii tad, bn Haldun’un dilinde vermediini, bambaka bir anlamla zihnime aktn syleyebilirim.
Sz kalplar da yle. Genelde maymuncuk gibidirler bu kalp szler, amadklar kap yoktur. Savata, barta, yangnda, depremde, sulhta, selamette ilevseldirler. nk duruma, balama, muhataba ve mtekellime gre bir tat verirler (bir anlam ifade ederler). “Savunma hakk” gibi.
Bir ky kavgasnda olduu kadar bir dnya savanda da geerli bir kalptr bu. Fakat her balamda, yine konjonktre uygun olmak zere bambaka bir anlam ifade eder. Neticede balam ve tad deiik de olsa bu kalp, insanlarn kendilerini savunma hakkna sahip olduklar anlamn ifade eder.
Beri tarafta bu kalp, medeniyetine gre de farkl bir anlama gelir. Mesela slam medeniyetinde, bir insann dinini, cann, maln, rzn, onurunu, vatann, topran savunmas kutsal kabul edilir. Bu uurda cann veren insan ehit olarak nitelendirilir. slam medeniyeti, bu balamda insanlar arasnda ayrm da gzetmez. Her insann kendini savunmas kutsal bir hak olarak grlr. Buna karn bat medeniyetinde bu hak, mutlaka ve kesinlikle belli zmreler, belli insanlar iin geerlidir ve her insan bu hakka sahip deildir. Bunu Bat medeniyetinin dnyaya yn verme konumuna geldii gnden bu yana sergiledii davranlardan anlyoruz. Dolaysyla “kendini savunma hakk” evrensel bir kural ifade etmez Bat medeniyeti erevesinde.
rnein ne zaman srail herhangi bir Filistin hedefine saldrsa, orantsz g kullansa, u gnlerde Gazze’de yapt gibi silahsz insanlar acmaszca katletse, dnya apnda ykselen itirazlara kar, Batl liderler hemen “srail’in kendisini savunma hakk vardr” derler. Son gnlerde ran’a saldr dzenleyince srail, yine bu kalb kullandlar.
Tecrbelerime dayanarak sylyorum, Batllarn bu szlerinin tercmesi udur: “Hi kimsenin srail’in saldrlar karsnda kendisini savunma hakk yoktur”.