Avrupa Birlii (AB) lkeleri arasnda Bulgaristan’n ardndan son 10 ylda en ok seime giden ikinci lke olan Portekiz’de sandktan yine siyasi istikrar salayacak bir sonu kmad.
Yaklak bir yldr lkeyi yneten Sosyal Demokrat Parti (PSD) ve Hristiyan Demokratlarn (PP-CDS) ittifakndan oluan AD oylarn artrsa da 230 sandalyeli Meclis’te tek bana iktidara gelecek ounluu elde edemedi.
ileri Bakanlnn aklad resmi olmayan seim sonularna gre AD, 14 ay nce yaplan son seimlerde yzde 28,85 oy oran ile sahip olduu 80 milletvekili saysn yzde 32,1 oranla 86’ya kard.
AD lideri, PSD’nin Genel Bakan ve grevdeki Babakan Montenegro, partisinin seim merkezi olarak kulland Lizbon’daki bir otelde yapt konumada, “Halk bu bakan istiyor, bakasn istemiyor.” dedi.
Bir kez daha aznlk hkmetini deneyeceinin iaretini veren Montenegro, ar sac Chega ile anlama yapmayacan, hkmet kurabilmesi iin dier siyasi partilerden “sonulardan ders karmalarn ve sorumlu davranmalarn beklediini” syledi.
SOSYALST PART LDER SANTOS STFASINI AIKLADI
te yandan, seimlerden ne kan dier balklar ana muhalefetteki sol grl Sosyalist Parti’nin (PS) oy orannda yaad k ve ar san ykseliine devam etmesi oldu.
u anda Avrupa Birlii (AB) Konseyi Bakan olan Antonio Costa’nn PS’den ayrlmasnn ardndan Ocak 2024’te Portekiz’de solcu partinin bana geen Pedro Nuno Santos, alnan seim yenilgisi sonras istifa karar aldn duyurdu.
“Sol iin zor ve skntl zamanlar yaanyor.” diyen Santos, partiyi genel kurula gtrp, i seim yaplacan ve kendisinin aday olmayacan aklad.
Santos, “Bu hkmeti desteklemek benim grevim deil ve bu roln Sosyalist Parti’ye de dmemesi gerektiini dnyorum. Bu seimleri biz kkrtmadk, ancak kazanmak istedik. Portekiz halk aka konutu ve tarihimiz boyunca her zaman yaptmz gibi Portekiz halkna sayg duyuyoruz. Luis Montenegro, Portekiz halknn bu seimlerde kendisine duyduu gveni nasl onurlandracan bilsin.” eklinde konutu.
lkede 2015 ile 2022 yllar arasnda iktidarda olan, 2022’deki seimde 120 milletvekili kararak tek bana iktidara gelen PS, byk bir k yaad.
PS’nin son seimlerde yzde 28 oy oran yzde 23,38’e gerilerken, 78 olan milletvekili says da 58’e dt.
AIRI SACI CHEGA’DAN TARH SEM ZAFER
Portekiz’de 48 yl sren diktatrlk dneminin sona erdii 25 Nisan 1974’teki Karanfil Devrimi’nin ardndan lke demokrasi tarihinde ilk kez, ar sac bir siyasi parti lkeyi ynetmeye aday bir siyasi g haline geldi.
Sadece 6 yllk bir siyasi gemii olan Chega (Yeter), 2024’te byk bir ykselie geerek yzde 18’e kard oy orann bu seimlerde 22,56’ya kadar ykselterek, PS ile ayn sayda (58) milletvekili kard.
Chega lideri Andre Ventura, seim sonucunu deerlendirdii konumasnda, “lkeye 1974’ten beri yaanmam bir eyi duyurabiliriz: Chega ikinci byk parti oldu. Henz seimleri kazanmadk ama tarih yazdk. Bu gece biz de zafer kazandk.” dedi.
Ventura, “Portekiz’de 50 yllk iki partili siyasi dnemi ldrdklerini ve artk hibir eyin eskisi gibi olmayacan” savundu.
Bu arada, son seimlerde 5 milletvekili olan ar sol grl Sol Blok (BE) partisi, bu seimde sadece 1 milletvekili kard.
BE lideri ve partisinden seilen tek milletvekili olan Mariana Mortagua, solun byk bir yenilgi aldn vurgulayarak, “Bu yenilgiyi alakgnlllkle ve aklkla kabul etmek nemli. BE’nin bu sonularn yarn ina etmek iin dnmesine olanak tanyacam garanti ediyorum.” ifadelerini kulland.
Seim sonularnn resmilemesinin ardndan Cumhurbakan Marcelo Rebelo de Sousa’nn tm siyasi partilerin liderlerini tek tek kabul edip, hkmeti kurma grevini seimden birinci parti kan AD lideri Montenegro’ya vermesi bekleniyor.
Portekiz’de, AD’nin lideri ve Babakan Montenegro aile irketiyle balantl olarak hakknda kan yolsuzluk iddialarnn ardndan Meclis’te gvenoyu alamam, lkede 11 Mart’ta hkmetin dmesi sonucu erken seim karar alnmt.
Portekiz halknn zm bekleyen ncelikli sorunlar, dier AB lkelerine oranla dk asgari cret ve emekli maalar, konut krizi ve salk bata olmak zere kamusal hizmetlerdeki eksikliklerin yaratt sosyal zorluklar olarak sralanyor.
ileri Bakanlnn 230 sandalyeli Meclis’te yurt dndan gelen oylara gre belirlenecek 4 eksikle aklad ve henz resmi olmayan seim sonular yle:
Demokratik ttifak (AD) 86, Sosyalist Parti (PS) 58, Chega 58, Liberal nisiyatif (LI) 9, zgr (L) 6, niter Demokratik Koalisyon (CDU) 3, Azorlar adasndaki Demokratik ttifak (AD) 3, Sol Blok (BE) 1, Portekiz Doa ve Hayvan Korumac Parti (PAN) 1, Halk in Birlikte (JPP) 1.