TCMB Para Politikas Kurulu’nun 6 Mart toplantsna ilikin zet yaymland.
Kresel ticarette korumac eilimlerin artmas ve ticaret politikalarna ilikin belirsizliklerin, son dnemde kresel byme grnmn olumsuz etkiledii belirtilen zette, “Trkiye’nin d ticaret ortaklarnn ihracat paylaryla arlklandrlan kresel byme endeksinin 2025 ylnda yzde 2,1; 2026 ylnda ise yzde 2,4 orannda artaca tahmin edilmektedir.” denildi.
zette u ifadelere yer verildi:
“Trkiye’nin d talebinin kademeli olarak toparlanaca ngrs korunmakla birlikte, bu durumun ocak ayndaki tahminlere kyasla daha gecikmeli olaca deerlendirilmektedir. Hizmet sektrnde olumlu seyir devam ederken imalat sanayindeki zayf grnm korunmutur. “
ABD ekonomisinin byme eiliminin dier gelimi lkelerden olumlu ayrmaya devam ettii ifade edilen zette, “Kresel talep grnm, korumac eilimlerdeki art, arz ynl faktrler ve jeopolitik riskler emtia fiyatlarnn dalgal bir seyir izlemesine neden olmaktadr. Kresel ekonomi ve ticaret politikalarna ilikin artan belirsizlikler ile jeopolitik gelimeler kresel iktisadi faaliyetin seyri asndan ne kan risk faktrleri olarak grlmektedir.” deerlendirmesinde bulunuldu.
zette, kresel enflasyonun son dnemde yatay bir seyir izledii kaydedilerek, hizmet enflasyonundaki katlk devam ederken, ticaret politikalarnda korumac eilimlerin enflasyon zerindeki yukar ynl riskleri artrd ifade edildi.
Gelimi ve gelimekte olan lkelerde (GO) faiz indirim sreleri devam ederken son dnemde artan kresel belirsizlikler nedeniyle merkez bankalarnn indirim srelerinde temkinli yaklamlarn srdrecekleri deerlendirilen zette, bu srete GO hisse senedi piyasalarndan portfy klarnn devam ettii kaydedildi.
zette, Trk liras (TL) mevduat faizlerinin, politika faiz indirimi ile uyumlu bir ekilde, 24 Ocak haftasna kyasla 178 baz puan gerileyerek 28 ubat haftas itibaryla yzde 50,1 seviyesinde gerekletii aktarlrken, “Ayn dnemde TL ticari kredi faizleri (Kredili Mevduat Hesab ve Kredi Kart hari) 588 baz puan azalarak yzde 48,5; ihtiya kredisi (Kredili Mevduat Hesab hari) faizleri 233 baz puan azalarak yzde 64,8; konut kredisi faizleri 60 baz puan azalarak yzde 39,9; tat kredisi faizleri ise 318 baz puan azalarak yzde 36,8 seviyesinde olumutur.” denildi.
Bireysel kredilerin 4 haftalk byme oranlarnn ortalamas 24 Ocak-28 ubat dneminde yzde 2,7 seviyesine geriledii belirtilen zette, bu dnemde bireysel kredilerin tm alt krlmlarnn bymesinde gerileme grld kaydedildi.
zette, TL ticari kredilerin 4 haftalk byme oranlarnn ortalamas yzde 2,3 seviyesinden yzde 1,7’ye geriledii ifade edilirken, kur etkisinden arndrlm yabanc para (YP) ticari kredilerdeki 4 haftalk byme oranlarnn ortalamas, bir nceki PPK dnemindeki yzde 2,2 seviyesinden yzde 2,0’a geldii aktarld.
YP kredilerdeki gelimeler dikkate alnarak sk parasal duruun desteklenmesi amacyla kredi bymesine dayal zorunlu karlk uygulamasnda 1 Mart 2025 tarihinde deiiklik yapld vurgulanan zette, bu kapsamda, YP krediler iin aylk yzde 1 olan byme snrnn yzde 0,5’e drlrken, YP kredi byme snrndan istisna tutulan kredilerin kapsamnn daraltld ifade edildi.
zette, Kur Korumal Mevduat (KKM) hesaplarndan k stratejisi kapsamnda tzel kiilerin tm KKM hesaplarnda (YUVAM hesaplar dahil) hesap ama ve yenileme ilemlerinin 15 ubat 2025 itibaryla sonlandrlmasna karar verildii belirtilen zette unlar kaydedildi:
“Ayrca, tzel kii KKM hesaplar, KKM’nin TL’ye geiine ve yenilenmesine ilikin hedeflerden karlmtr. Parasal aktarm mekanizmasnn glendirilmesi amacyla 4 ubat’ta bankalarn 1 yla kadar (1 yl dahil) vadeli TL cinsinden yurt d repo ilemlerinden salanan fonlar, yurt dndan kullanlan krediler ve yurt d bankalar mevduat (katlm fonu) ykmllkleri iin zorunlu karlk oran yzde 8’den yzde 12’ye ykseltilmitir.”
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) brt uluslararas rezervleri, 24 Ocak’tan bu yana 6,2 milyar ABD dolar artarak 28 ubat itibaryla 173,7 milyar ABD dolarna ykseldii aktarlan zette, Trkiye’nin 5 yllk kredi risk primi (CDS) 22 Ocak’tan bu yana snrl miktarda derek 5 Mart itibaryla 255 baz puan seviyesine geriledii ifade edildi.
zette, Trk lirasnn 1 ay vadeli kur oynaklnn 5 Mart itibaryla yzde 9,1 seviyesine, 12 ay vadeli kur oynakl yzde 17,3 seviyesine dt ifade edilirken, “nceki PPK toplant haftasndan bu yana Devlet Borlanma Senetleri (DBS) piyasasna 0,3 milyar dolar, hisse senedi piyasasna ise 0,5 milyar dolar olmak zere toplam 0,8 milyar dolar net portfy girii gereklemitir.” denildi.
Kresel ticaret politikalarna ilikin sregelen belirsizliklerin, son dnemde atlan korumac admlar sonrasnda artt ve kresel ekonomi ile finansal piyasalar zerindeki risklerin belirginletiinin aktarld zette, sz konusu gelimelerin kresel byme grnmn olumsuz etkilemeye devam ettii vurguland.
zette, birok gelimi ve gelimekte olan lke iin byme ngrlerinin aa ynl gncellendii ve Trkiye’nin d ticaret ortaklarnn ihracat paylaryla arlklandrlan kresel byme endeksinin byme oran beklentisinin 2025 yl iin yzde 2,1’den yzde 1,7’ye, 2026 yl iin ise yzde 2,4’ten yzde 1,9’a gncellendii bildirildi.
Kresel talep grnmndeki bozulma nedeniyle doalgaz ve petrolde daha belirgin olmak zere emtia fiyatlarnda hzl dler gzlendii belirtilen zette, “ABD ticaret politikalarnn nmzdeki dnemde izleyecei seyir ve buna dier lkeler tarafndan verilebilecek karlklar, devam eden jeopolitik riskler ile birlikte kresel ticaret ve iktisadi faaliyetin seyri asndan ne kan risk faktrleri olarak grlmektedir.” ifadelerine yer verildi.
Tarife artlarnn enflasyon zerindeki beklenen etkilerinin lkeden lkeye farkllk gsterebilmekle birlikte, ABD bata olmak zere gelimi lkelerde enflasyon beklentilerinin bir miktar arttnn ifade edildii zette, bu erevede kresel enflasyondaki dn yavalayaca ve merkez bankalarnn indirim srelerinde temkinli yaklamlarn srdreceklerinin beklendii bildirildi. zette, bu dnemde artan kresel belirsizlikler nedeniyle risk itahnn belirgin geriledii ve gelimekte olan lke piyasalarndan portfy klarnn devam ettii kaydedildi.
zette, Trk liras (TL) mevduat faizlerinin, 7 Mart haftasna kyasla 275 baz puan artarak 11 Nisan haftas itibaryla yzde 51,9 seviyesinde gerekletii hatrlatlarak, unlar kaydedildi:
“Ayn dnemde TL ticari kredi faizleri (kredili mevduat hesab ve kredi kart hari) 449 baz puan artarak yzde 54,9; ihtiya kredisi (kredili mevduat hesab hari) faizleri 555 baz puan artarak yzde 69,7; konut kredisi faizleri 26 baz puan azalarak yzde 39,6; tat kredisi faizleri ise 26 baz puan artarak yzde 43,0 seviyesinde olumutur. Bireysel kredilerin 4 haftalk byme oranlarnn ortalamas 7 Mart-11 Nisan dneminde yzde 2,3 seviyesine gerilemitir. Bu gerileme kredi kart bymesindeki yavalama kaynakl olup, bu dnemde tketici kredilerinin tm alt krlmlarnn bymesinde art grlmtr. TL ticari kredilerin 4 haftalk byme oranlarnn ortalamas yzde 1,7 seviyesinden yzde 3,6’ya ulamtr. Yabanc para (YP) krediler iin uygulanan yzde 0,5’lik byme snryla uyumlu bir ekilde, kur etkisinden arndrlm YP ticari kredilerdeki 4 haftalk byme oranlarnn ortalamas, bir nceki PPK dnemindeki yzde 2,0 seviyesinden yzde 0,4’e gerilemitir.”
28 Mart’ta alnan kararla kredi bymesine dayal zorunlu karlk uygulamasnda tketicilere kullandrlan ihtiya kredilerinde istisna tutulan kredili mevduat hesab kredilerinden ten fazla taksitli olanlarn (eitim ve renim cretlerine ilikin harcamalar hari) kredi bymesi snrlarna dahil edildiine iaret edilen zette, ayrca, YP kredi byme snrndan istisna tutulan yatrm kredilerinin kapsamnda da deiiklik yapld aktarld.
zette u ifadelere yer verildi:
“TCMB brt uluslararas rezervleri, 7 Mart’tan bu yana 22,4 milyar ABD dolar azalarak 11 Nisan itibaryla 147,5 milyar ABD dolarna gerilemitir. Trkiye’nin 5 yllk kredi risk primi (CDS) 5 Mart’tan bu yana ykselerek 16 Nisan itibaryla 343 baz puan seviyesine gelmitir. Trk lirasnn 1 ay vadeli kur oynakl 16 Nisan itibaryla yzde 18,9 seviyesine, 12 ay vadeli kur oynakl yzde 26,1 seviyesine ykselmitir. nceki PPK toplant haftasndan bu yana DBS piyasasndan 6,3 milyar ABD dolar, hisse senedi piyasasndan ise 1,1 milyar ABD dolar olmak zere toplam 7,5 milyar ABD dolar net portfy k gereklemitir.”
ubat aynda perakende sat hacim endeksinde aylk bazda yzde 1,1, eyreklik bazda ise yzde 3,7 orannda art gerekletii kaydedilen zette, ayn dnemde ticaret sat hacim endeksi aylk bazda yzde 2,5 orannda artarken eyreklik ykseliin yzde 0,8 olduu bilgisi verildi.
zette, hizmet retiminin yan sra talebi hakknda da bilgi sunan hizmet retim endeksinin ubat aynda yzde 2 orannda azald ifade edilerek “eyreklik bazda ise geen yln son eyreindeki yzde 0,9 orannda ykseliinin ardndan yln ilk eyreinde yzde 2,9 orannda artmtr. Kartla yaplan harcamalar, ocak aynda geriledikten sonra ubat aynda snrl bir telafi sergilemi, mart aynda ise, zellikle ayn ikinci yarsnda bayram ncesi mevsimsel artan talep kaynakl olarak ykselmitir. Nisan aynn ilk haftasna ilikin snrl dzeydeki veriler aylk bazda bir d ile eyreklik bazda yatay bir grnm ima etmektedir. Beyaz eya satlar ilk eyrekte gerilerken otomobil satlarndaki art hz kaybetmekle birlikte devam etmitir.” deerlendirmesinde bulunuldu.
Ayn dnemde, imalat sanayi firmalarna ynelik anket verilerinin, i piyasa siparilerinin bir nceki eyrekteki ykseliinin altnda snrl bir oranda arttna iaret ettii bildirilen zette, “Bu erevede, nc veriler yurt ii talebin ilk eyrekte ivme kaybetmekle birlikte ngrlenin zerinde seyrettiini ve enflasyonu drc etkisinin azaldn ima etmektedir.” denildi.
ubat aynda sanayi retim endeksinin, mevsim ve takvim etkilerinden arndrlm olarak aylk bazda yzde 1,6 orannda, takvim etkilerinden arndrlm olarak yllk bazda yzde 1,9 orannda azald, eyreklik bazda ise sanayi retiminin, ubat ay itibaryla ilk eyrekte yzde 0,9 artt ifade edilen zette, “Ana eilimi izlemek amacyla tipik oynaklk sergileyen sektrler dlandnda, sanayi retiminde ubat ayndaki azal yzde 1,1 ile daha lml olmu, eyreklik bazdaki yzde 1,5 art oran da ana endeksin artnn zerinde gereklemitir. malat sanayine ynelik anket gstergeleri, 2025 ylnn ilk eyreinde sanayi retiminin ana eiliminde yatay bir grnme iaret etmektedir. malat sanayi kapasite kullanm oran bu dnemde bir nceki eyree kyasla 0,5 puan azalmtr. naat retim endeksi ise deprem kaynakl ina faaliyetlerinin sren desteiyle birlikte, ubat ay itibaryla yln ilk eyreinde eyreklik bazda yzde 10,3 orannda, bir nceki yln ayn dnemine gre ise yzde 13,8 orannda art kaydetmitir.” ifadeleri kullanld.
zette, ubatta mevsimsellikten arndrlm istihdamn, 32,3 milyon kii seviyesinde gerekletii ve eyreklik bazda yzde 1 azald belirtilerek, bu dnemde, igcne katlm orannn eyreklik olarak 0,7 puan d kaydettii, isizlik orannn ise ubat ay itibaryla ilk eyrekte 0,3 puan azalarak yzde 8,3 seviyesine gerilediinin alt izildi.
Anket gstergelerinin, 2025 yl ilk eyreinde imalat sanayi firmalarnn gelecee ynelik istihdam beklentilerinde tarihsel ortalamann altnda seyreden bir grnme iaret ettii belirtilen zette, u deerlendirmelere yer verildi:
“ubat aynda cari ilemler dengesi aylk bazda 4,4 milyar ABD dolar ak vermitir. 12 aylk birikimli cari ak ise 12,8 milyar ABD dolar seviyesinde gerekleerek bir nceki aya kyasla 1,1 milyar ABD dolar art gstermitir. Sz konusu seyirde, hizmetler dengesi fazlasndaki arta karn, altn ve enerji d ticaret aklarndaki ykseliler etkili olmutur. Nitekim bu dnemde, 12 aylk birikimli hizmetler dengesi fazlas gl seyrini srdrm ve 62,0 milyar ABD dolar seviyesinde gereklemitir. Nisan ay banda ABD tarafndan uygulanaca aklanan ilave gmrk tarifeleri ve sonrasndaki gelimeler ticaret politikalarna ilikin belirsizlii belirgin ekilde artrmtr. Sz konusu gelimeler Trkiye’de d ticaret a zerinde, kresel bymedeki zayflama, bununla balantl olarak enerji ve emtia fiyatlarnda d, d pazarlarda rekabetin artmas ve paritede Euro lehine ykseli gibi kanallar zerinden bir miktar belirsizlik oluturmutur.”
zette, mart aynda mevsimsellikten arndrlm olarak ihracat ve ithalatn artt ifade edildi.
hracattaki artn, Ramazan Bayram ncesi teslimatlar ne ekme hareketiyle birlikte daha kuvvetli olduu deerlendirilen zette, 12 aylk birikimli olarak bakldnda ise d ticaret anda bir nceki aya gre snrl bir azal gerekletii bilgisi paylald.
zette, bu erevede 12 aylk birikimli olarak cari an, mart aynda azalabileceinin ngrld aktarlarak “Altn ithalat, mart aynda 1,6 milyar ABD dolar seviyesinde gerekleirken, birikimli olarak 18,5 milyar ABD dolar olmutur. nceki iki ayda gerileyen mevsimsellikten arndrlm tketim mal ithalat, mart aynda sz konusu kayplarn telafi etmi ve tarihsel ortalamalarn zerindeki seyrini srdrmtr.” denildi.
Son dnemde tketim mal ithalatnn artna yksek katk veren mcevher kalemi dlandnda da tketim mal ithalatnn bir nceki aya gre bir miktar artt bildirilen zette, mart ayna ilikin d ticaret verilerinin nisan ay iin yksek frekansl nc verilerle beraber deerlendirildiinde, aylk ortalama eilimlerin, ihracatta bayram kaynakl oynakln ortadan kalkmasyla yatay seyrin korunduuna, ithalatn ise snrl art kaydettiine iaret ettii ifade edildi.
zette, yksek frekansl verilerin nisan aynda mcevher ithalatnda daha lml bir seviyeyle beraber mcevher hari tketim mal ithalatnda aylk bazda yatay bir seyir ima ettii vurguland.
Cari an finansman tarafnda, bankaclk sektrnn 12 aylk birikimli uzun vadeli bor evirme orannn, ubat aynda yzde 152 civarnda gerekletii aktarlan zette, “Sz konusu oran, bankaclk sektr dndaki firmalarda yaklak yzde 130 olmutur. Bu erevede, yurt d borlanma imkanlarnn yksek seviyelerini koruduu, ancak gelecek dnemde YP cinsi borlanmann azalmas ve iktisadi faaliyetin hz kesmesiyle bor evirme oranlarnn d eilimine girebilecei deerlendirilmitir.” ifadelerine yer verildi.
20 Mart tarihinde, ilgili haftada finansal piyasalarda yaanan gelimeleri deerlendirmek zere PPK Ara Toplants yapld belirtilen zette, sz konusu gelimelerin enflasyon grnm asndan oluturabilecei riskler deerlendirilerek, sk parasal duruu destekleyici tedbirler alnd kaydedildi.
zette, u ifadelere yer verildi:
“Merkez Bankas gecelik vadede bor verme faiz orannn yzde 44’ten 46’ya ykseltilmesine, bir hafta vadeli repo ihale faizi ve gecelik borlanma faiz oranlarnn srasyla yzde 42,5 ve yzde 41 orannda sabit tutulmasna karar verilmitir. Ayrca, 27 Mart tarihli Ara Toplant zeti’nde belirtildii zere piyasadaki oynakl snrlamak zere TL ve dviz likiditesine ynelik tedbirler alnmtr. Dviz piyasasnn salkl almas, dviz kurlarnda gzlenebilecek oynaklklarn engellenmesi ve dviz likiditesinin dengelenmesi amacyla Trk liras uzlamal vadeli dviz satm ilemlerine balanmtr. Bunlarn yan sra, depo ihalelerinin vadesi 8 haftaya kadar uzatlm ve likidite aralarnn eitlilii artrlarak vadesi 91 gne kadar likidite senetleri ihra edilmesine karar verilmitir. Ayrca, 1 hafta vadeli repo ihalelerine bir sreliine ara verilip fonlama arlkl olarak gecelik vadede yaplmtr. Bu dorultuda, TCMB fonlama maliyeti gecelik bor verme faiz oranna yakn olumas salanmtr.”
17 Nisan toplantsnda kurulun, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz orannn yzde 42,5’ten yzde 46’ya ykseltilmesine karar verdii hatrlatlan zette, kurulun ayrca, Merkez Bankas gecelik vadede bor verme faiz orann yzde 46’dan 49’a, gecelik vadede borlanma faiz orann ise yzde 41’den 44,5’e ykselttii kaydedildi.
zette, para politikasndaki kararl duruun, yurt ii talepte dengelenme, Trk lirasnda reel deerlenme ve enflasyon beklentilerinde dzelme vastas ile dezenflasyon srecini glendirdii ifade edilerek, maliye politikasnn artan egdmnn de bu srece nemli katk salayaca aktarld.
Enflasyonda kalc d ve fiyat istikrar salanana kadar sk para politikas duruunun srdrlecei belirtilen zette, u ifadeler kullanld:
“Bu dorultuda, politika faizi; enflasyon gereklemeleri, ana eilimi ve beklentileri gz nnde bulundurularak ngrlen dezenflasyon srecinin gerektirdii skl salayacak ekilde belirlenecektir. Kurul politika faizine ilikin atlacak admlar enflasyon grnm odakl, ihtiyatl ve toplant bazl bir yaklamla belirleyecektir. Enflasyonda belirgin ve kalc bir bozulma ngrlmesi durumunda para politikas duruu sklatrlacaktr.”
zette, finansal piyasalarda son dnemde yaanan gelimeler neticesinde parasal aktarm mekanizmasn destekleyen ilave admlarn ivedilikle atld belirtilerek, likidite koullarnn yakndan izlenmeye ve likidite ynetimi aralarnn etkili ekilde kullanlmaya devam edilecei aktarld.
20 Mart tarihinde ara verilen bir hafta vadeli repo ihalelerine tekrar balanmasna karar verildii ifade edilen zette, kurulun politika kararlarn parasal sklatrmann gecikmeli etkilerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yzde 5 hedefine ulatracak parasal ve finansal koullar salayacak ekilde belirleyecei kaydedildi.
zette ayrca, bu dorultuda, tm para politikas aralarnn kararllkla kullanlaca belirtilerek kurulun kararlarn ngrlebilir, veri odakl ve effaf bir erevede alaca aktarld.