Kendini tanyan, bakasn tanmaya daha yakndr. Kendine efkat gsteren, bakasna zarar vermekten ekinir. Teraptik lfet, sadece kiisel huzuru deil, toplumsal bar da bytr. Belki de bu yzden, en derin, en sahici zgrlk buradadr: Kendi hayatmzn yazar olmakta. Terapi iklimi, ite bu hikyenin ilk satrlarnn yazld, karakterlerin derinletii, olay rgsnn ekillendii nefes aldran bir alandr.
Rabia Yavuz/ Uzman Klinik Psikolog
nsann kendine dnmesi, kendini dinlemesi, hatta kendine dost olmas… Ne kadar naif ne kadar krlgan ama ayn zamanda ne kadar vazgeilmez bir uratr. Ruhun yaralarn sarmak deil yalnzca, ruhun kendisini tanmasdr mesele. nk tanmadmz bir varlkla bar da kuramayz, sevgi de ina edemeyiz. Kendi i sesini duymayan insan, bakalarnn sesinde kaybolur. Terapi ite bu noktada, sessizlik iinde yanklanan bir davettir: Kendinin yazar, daha da derinde sylersek, kendinin mellifi olmaya arr bizi.
Ne gzeldir bu eskilerde kalm kelime: Mellif. Bu kelime, bildiimiz gibi, lfet kelimesinden gelir. lfet ise, yle tek bir anlama smayan, iinde grme, dostluk, kaynama ve huy edinme gibi birbirinden gzel ve i ie gemi manalar barndran be harften oluan ama kitaplara smayacak bir kelimedir. Kendinin mellifi olmak, sadece kendi hikayesini kaleme almak deil, ayn zamanda kendisiyle lfet de yani dostluk da kurmaktr. Ayn dostlarna ayrd zel vakitler gibi kendisine de zel zamanlar ayrp i dnyasyla ba baa kalan, kendisinden kaan deil kendiyle ba baa kalarak kaynama cesaretini gsteren, i aleminin hallerine yabanc olmayan, iinde neler olup bittiini ayn bir dostla grmesinde olduu gibi can kulayla dinleyerek kendinin de yannda olan kiilere bu kelime yabanc deildir. Son kertede, tm bu becerilerini bir yaam biimi haline getiren kii olmay denemektir kendinin mellifi olmak. Bu nedenle terapi odasnn kapsndan ieriye adm atmak, bo bir sayfann bana oturmak ve kendi i dnyamzn karmak, ou zaman dank satrlarn dzenlemeye balamak gibidir.
Mellif. Yalnzca yazan deil, kendisiyle lfet kuran, kendine alan, kendini tanyp kabulleneni de kapsar dedik zira lfet; dostluk, yaknlk, grme ve kaynama gibi insana gven veren ve en ok da ihtiya duyduumuz eylere arr bizi. Btn bu anlamlar bir araya geldiinde ise insann kendisiyle kurmas gereken ilikinin mahiyetine dair gl ipular verir. Terapi ise bu anlamda, bir yazm eylemidir; ama sadece kalemle deil, dikkatle, cesaretle ve itenlikle yaplan bir yazm giriimi.
Terapi kendini yazmaktr. Kendinin yazar olmaktr. Yani kendinin mellifi olmay denemektir. Bu cmleler, ilk okunduunda sade bir tespit gibi dursa da aslnda ruh sal yolculuunun derinliklerine inen, katman katman anlamlar barndran bir davettir. zellikle mellif kelimesinin kkenine indiimizde, bu davetin ne kadar da zengin ve insancl bir ierie sahip olduunu daha iyi anlama frsatmz olur. Terapi ilk tanmyla sylersek konuma tedavisidir. Gvenli bir ortamda konuan dertli insan nce zihnindeki karmakark dnceleri dile getirerek zebilmek iin dncelerine ses verir. nce kendini duyar. Sadece kendi de deildir kelimelerini duyan, bir de onu can kulayla yani yarglamadan, etiketlemeden, tanlara bomadan dinleyen terapisti de duyar onu. Bu noktada terapist hem bir gvenli alan hem de bir ahitlik, gzclk sunar dananna. Kimi ynelimlerde ise bu ahitliine szclk de eklenir. Bizleri dnen canllar klan kelimeler terapinin de en nemli enstrmandr bu nedenle.
ocukluk yaralar
nsan, doduu andan itibaren yazlmaya balanan bir kitaptr. Seimlerimiz ise bizim tarafmzdan yazlmay bekleyen belki de bazlarmz iin henz yazlmam bir romandr bir yanyla. Ne var ki bu kitabn ilk blmleri yani erken dnem ocukluumuzun ou bizim seimlerimiz tarafndan yazlmaz. Ailelerin beklentileri, toplumun normlar, ocukluk yaralar, gemiin karanlk koridorlarndan gelen yanklarn hepsi bizim anlatmmz ekillendirir. Ne anlattmz kadar, nasl anlattmz da bize retilmitir. Ses tonumuz, suskunluklarmz, hangi duygulara yer verip hangilerinden kandmz gibi. Hepsi baka eller tarafndan bizim sayfalarmza yazlmaya balanr doduumuz andan itibaren. Kendimizi, bakalarnn yazd bir senaryonun iinde, rolmz en iyi ekilde oynamaya alrken buluruz. te terapi, tam da bu noktada devreye girer. te terapi, bu bakasnn senaryosunda oyuncu olmaktan vazgeip, kendi hikyemizi yeniden kaleme alabilme kudretini kazandmz yer olur. Bize, kendi hikayemizin yazar koltuuna oturma cesaretini ve aralarn sunar. Ne ki, bu eylem o kadar kolay deildir zira d dnya, oyalanmamz iin bin bir imkn sunar bizlere. Ama i dnya, hesaplamay, yzlemeyi, anlamay ve yeniden ina edilmeyi bekler.
Bu ina srecinde mellif kelimesinin kkenindeki lfet nem kazanr. Bu yeniden yazma deneyiminin nasl bir nitelie sahip olmas gerektiine dair de nemli ipular verir. lk anlam olan grme, terapinin sunduu o zel ve gvenli alan artrr. Terapinin olmazsa olmaz size zel bir zamanda sadece sizin iin orada olan bir uzmanla talanr. Mahremiyetin gvene alnd bu ortamda d dnyann grltsnden uzak, sadece kendimizle ve terapistimizle ba baa kaldmz ve i dnyamzn derinliklerine inmek iin ayrlm bir zaman hayal edin. Tpk bir yazarn kendi cmlelerini duymak iin snd o “kendine ait bir oda” gibi. O odada insan yalnz da deildir; yannda bir rehber, bir tank, bir eliki vardr. Terapist, yeni bir hakikatin zorlaycs deil, o hakikati beraberce bulmaya alan bir yol arkadadr. Kimi zaman bir ayna, kimi zaman bir harita gibidir. Ama en ok da sessizliin iinde yanklanan bir dinleyicidir. Bu sayede grmelerde ou zaman grmezden geldiimiz, bastrdmz ya da anlamlandramadmz duygularmzla, dncelerimizle yzleiriz. Tpk bir yazarn karakterlerini tanmaya almas gibi, biz de kendi isel dnyamzn kahramanlarn, anti-kahramanlarn ve figranlarn kefederiz. Bu nedenle lfet kelimesinin artrd ilk anlamlardan biri olan grme, bu teraptik bulumay da ifade eder. Grmek, grmek ve grnmek istemektir ayn zamanda. Ama en ok da grlmek. Grldmzde, var olduumuza inanrz. nsan ruhu iin belki de en derin ihtiya budur: Grlmek ve anlalmak.
Kendimizle kurduumuz dostluk
Ama sadece grmek yetmez. lfet dostluk demektir ayn zamanda. Ve bu dostluk, ilk olarak kendimizle kurulmaldr. Terapi, insann kendisiyle arasndaki ilikiye dair yeni bir anlay gelitirir. Kendimize kar ne kadar acmasz ne denli yarglayc olduumuzu fark ettirir. Hatalarmz affetmekte, kusurlarmz kabul etmekte zorlanrz. Hatalarmz anlayamadmzda ya da affedemediimizde onlar tekrarlamaya mahkm oluruz. Baka yerlerde ve baka kiilerle. Kusurlarmza bakmadmzda onlar gremez ve onlar iyiletirme frsatn karrz. Terapi, ite bu isel dmanl sona erdirmek, kendimize kar daha efkatli, daha anlayl bir dost olmay renmek iin bir frsattr. Anlayl ve gvenilir bir dosta kusurlarmz ve hatalarmz gstermekten kanmayz. Niye kanalm ki? Oysa bir dost, kusurlarmz grr ama onlar yzmze vurmaz; bizi olduumuz gibi kabul eder, deiim iin umut da alar. Kendi i sesimizin byle bir dost olabilmesi mmkndr. te terapi, bu dnmn laboratuvardr. Can kulayla dinlenildiimizde, yarglanmadmzda ve destek aldmzda kusurlar ve hatalar saklandklar yerlerden kar. Bu nedenle tpk iyi bir dostun bizi olduumuz gibi kabul etmesi gibi terapi de kendi kusurlarmzla barmamza, kendi deerimizi dsal onaylara balamadan grmemize yardmc olur.
lfet bir dier anlamyla kaynama, insann paralarn bir araya getirme abasdr. nk biz yekpare varlklar deiliz. Hepimizin iinde, kabul ettiimiz ve reddettiimiz, karanlk ve aydnlk ynler vardr. elikilerimizle, atmalarmzla, arzularmz ve korkularmzla bir btnz. Ama bu btnl ancak onlar anlamaya cesaret ettiimizde elde edebiliriz. Terapi, bu farkl paralar arasnda gvenli bir masada mzakereler yrtmek gibidir. Onlar birbiriyle konuturmaya ve nihayetinde bir anlamaya varmaya yardmc olur. Bu sayede iimizdeki karakterlerin birbirini dinledii, gemile imdinin bulutuu ve gelecee dair yeni anlamlarn doduu bir sahneye kendini yazmak isteyen herkesin ihtiyac vardr. Tpk bir romancnn, kahramanlarn kar karya getirerek yeni bir gelime yaratt gibi, biz de i dnyamzdaki karanlklar ve klar yan yana getirerek anlamn yeni biimlerini ina ederiz. Bu sayede biz de kendi i dnyamzn karmak unsurlarn anlamlandrr ve onlar kendi yaam ykmzn bir paras haline getiririz.
Son olarak, lfet bir huy edinmeyi ima eder. Terapi, bir sretir ama ayn zamanda bir istikrara da davettir. Bu, kendimizi anlamann bir yntem haline gelmesi demektir. Bu nedenle terapi grmeleri haftalk bir randevudan fazlas, bir yaam biimi kazanma giriimidir. O nedenle terapi, sadece bir dizi seansla snrl kalmaz. Ama, terapi odasnda fark ettiklerimizi, zamanla iselletirdiimiz farkndalklar ve gelitirdiimiz becerileri hayatmzn bir paras haline getirmektir. Tpk bir yazarn zamanla kendine has bir slup gelitirmesi gibi, biz de kendimizle kurduumuz bu yeni ilikiyi zamanla iselletiririz. Kendine kulak vermek, kendini tanmak, hatalarn grp onlarla almak. Kendimizle tanmak, kendimize dost olmak, kendi duygularmza almak, kendi dncelerimizi bilmek ve kendimize efkat gstermek, zamanla birer huy, bir yaam biimi haline gelir. Tpk usta bir yazarn dilini, slubunu zamanla oturtmas gibi, biz de kendi i dnyamzla kurduumuz bu yeni ilikiyi kalc bir hale getiririz.
Terapi, bu anlamda yalnzca bireysel bir iyileme sreci deil, insan olma sanatnn bir pratiidir kanmca. Kimi zaman karanlk, kimi zaman aydnlk ama daima hakiki bir yolculuktur. nk ne kadar uzaa gidersek gidelim, kendimizden kaamayz. Terapi, bizi kendimize dndrr. Lakin terapi yalnzca psikolojik bir ihtiya deil, ayn zamanda etik bir sorumluluktur da. nk kendini tanyan, bakasn da tanmaya daha yakndr. Kendine efkat gsteren, bakasna zarar vermekten de ekinir. Teraptik lfet, sadece kiisel huzuru deil, toplumsal bar da bytr. Belki de bu yzden, en derin, en sahici zgrlk buradadr: Kendi hayatmzn yazar olmakta. Terapi iklimi, ite bu hikyenin ilk satrlarnn yazld, karakterlerin derinletii, olay rgsnn ekillendii nefes aldran bir alandr. Belki de en nemlisi, bu romann bakahraman da, yazar da, okuyucusu da bizizdir. Kendi i dnyamzla kurduumuz bu lfet sayesinde, hayatmzn en anlaml ve en sahih eserini yaratma frsatna sahip olabiliriz. Bu yolculuk zorlu olabilir, inili kl olabilir, ama sonunda varacamz yer, kendimizle kurduumuz o derin ve kalc dostluk, her trl zorlua kar bize g verecek en deerli hazine olacaktr.
Kendimizin yazar olduumuz bir hayat, bakasnn bizi yazd bir hayattan daha sahici, daha gvenli ve daha umut verici deil midir?