Bosna’da, Ruanda’da, Srebrenitsa’da, Halepe’de yaanan katliamlar sonrasnda, hep ge gelen bir pimanln izlerini grrz. Oysa Gazze’de yaananlar daha sonra renilen eyler deildir. Her ey gzmzn nnde oluyor. Kurun sesiyle birlikte yanklanan en ar lk, bugn artk insanln sessizliidir.
Cihad slam Ylmaz/ GVENSAM Genel Koordinatr
Tarih, zalimlerin grltsn deil, mazlumlarn sessizliini en derin yanksyla tar. Bu a, teknolojik ilerlemelerin, diplomatik vitrinin ve kresel szlemelerin ardnda byk bir insanlk imtihanna sahne oluyor: Gazze. Bir halk, dnyann gz nnde kuatlm, a braklm, yardm beklerken hedef tahtasna dntrlm durumda. Bugn Gazze’de yaananlar, savan deil, vicdanszln anatomisidir.
Uluslararas hukuk kurallarna, insan haklar normlarna ve asgari ahlaki deer yarglarna aka meydan okuyan bir vahetle kar karyayz. stelik bu vahet, “yardm” kelimesinin bile hedefe dnt bir merhaleye ulam durumda. Son gnlerde, yardm bekleyen sivillere yneltilen ate, sadece a ve yaral insanlar deil; ayn zamanda insanln ortak deerlerini de delik deik etmitir.
Ahlaki kn sreklilii
Gazze’ye ynelik kuatma, bir gn ya da bir atma ann deil, on yllara yaylan sistemli bir bask rejimini temsil eder. Bu kk corafya, zellikle 2007’den bu yana srail tarafndan uygulanan hava, kara ve deniz ablukasyla adeta ak hava hapishanesine dntrlmtr. Bu ablukayla birlikte Gazze, gda, temiz su, ila, yakt ve temel yaam malzemelerine eriimi byk lde kstlanm; insani yardm kurulularnn faaliyetleri ya engellenmi ya da srekli tehdit altna alnmtr.
Uluslararas hukuka gre sivilleri hedef alan bu tr kuatmalar, “toplu cezalandrma” olarak tanmlanr ve sava suu kapsamnda deerlendirilir. Nitekim 1949 Cenevre Szlemeleri’nde sivillerin korunmasna dair hkmler ak ve nettir. Ancak Gazze, bu szlemelerin sayg grd bir dnya dzeninden uzakta, adeta kendi zamanndan koparlm bir insanlk yaras hline gelmitir.
Bu tarihsel kuatmann daha gerisine gidildiinde, 1948 Nekbe’si ile balayan Filistinlilerin sistematik yerinden edilmesi politikas grlr. Gazze, bu travmatik tarihsel srecin hem tan hem de taycsdr. 1967 sonras igal rejimi, yerleim politikalar ve ayrmc uygulamalarla birlikte Filistin topraklarnda bir apartheid dzeni ina edilmitir – ki bu artk sadece aktivistlerin deil, uluslararas insan haklar kurulularnn da raporlarnda aka yer bulan bir tespittir.
Gazze’ye ynelik saldrlarn arkasndaki zihniyet, bu tarihsel srekliliin bir rndr. Filistin halknn varln tanmayan, onu srekli bir “gvenlik riski” olarak kodlayan bir siyasal akl, yardm bile dmanlk gerekesi sayarak, artk yalnzca direnii deil, yaam da hedef almaktadr.
nsanln kayp noktas
Bugnlerde dnyann artk alkanlkla izledii ama vicdanla anlamlandramad bir vahet daha yaand: srail gleri, Gazze’nin kuzeyinde yardm datm srasnda toplanan sivillere ate at. Kamyonlarn etrafnda, gnlerdir bir lokma ekmek umuduyla bekleyen yzlerce a insann zerine kurunlar yadrld. Olayda onlarca kii hayatn kaybetti, ok sayda sivil ar yaraland. Bu saldr, artk savala aklanamayacak trden bir kast ve inkr siyasetinin yeni bir gstergesiydi.
Uluslararas ajanslar ve yardm kurulular, olayn gerekletii blgenin daha nceden srail ordusu tarafndan “gvenli insani blge” olarak ilan edildiini, yardm datmnn koordine edildiini belirtti. Ancak tm bu aklamalara ramen, yardm konvoyuna ynelik saldrnn hibir askeri gerekeyle aklanamayaca ak. Bu, yalnzca silahl bir gcn sivillere ynelik iddeti deil; ayn zamanda insan onurunun, merhametin ve uluslararas hukuk ilkelerinin topyekn inkrdr.
Bu saldr, daha nce ubat ve Mart 2024’te benzeri yardm kuyruklarna yaplan saldrlarla ayn izgide ilerliyor. Sivil halka yardm ulatrmak iin alan gnlllerin, insani yardm trlarnn ve kuyruklarda bekleyen yallarn, kadnlarn, ocuklarn hedef alnmas; tesadfi deil, sistematik bir sindirme ve yldrma stratejisidir. srail ordusu, bu yntemle halkn en temel yaamsal beklentilerini dahi cezalandrmakta; al, korkuyu ve umutsuzluu bir silaha dntrmektedir.
Bu olayda lenler yalnzca Gazzeliler deil; insan haklarnn ve kresel sistemin inandrcldr. Saldrgann ad biliniyor, kurbanlarn says ortada, grntler dnyann her kesine ulam durumda. Ancak hl ne hesap soran var, ne de anlamaya alan. Sanki insanlk, Gazze sz konusu olduunda, gzlerini ve kalbini e zamanl olarak kapatmay renmi durumda.
Bu sessizlik de bir sutur
Gazze’de yardm datmna ate almas, yalnzca bir asker emirle aklanabilecek bir olay deildir. Bu, sadece stratejik ya da taktiksel bir hata da deildir. Bu, insan yaamna, yardma, umuda, dayanmaya ve merhamete bilinli bir saldrdr. Ve bu saldr, bugnn deil, uzun yllardr ina edilen bir zihniyetin ak tezahrdr. Gazze halknn yalnz braklmas, onun yaama hakkna duyarsz kalnmas, btn insanlk iin derin bir ahlaki ktr.
srail’in uygulad bu siyaset, artk konvansiyonel sava yntemlerinin tesinde, sivil yaam yok etmeye dnk bir imha stratejisine dnmtr. Yardm sras bekleyenlere ate amak, bir lkenin silah gcn deil, ahlaknn tkenmiliini gsterir.
Vicdan, siyasi pozisyonla ekillenmez
En rktc olan ise, bu tr saldrlarn dnyann byk bir blmnde hl “tartmal” olarak grlmesi ya da st kapal merulatrlmasdr. Oysa vicdan, siyasi pozisyonla ekillenmez. Yardm alan bir ocuun, bir kadnn ya da yalnn kurunlara hedef olmas, “taraflar aras atma” kavramna smaz. Bu suskunluk, yalnzca ahlaki bir krlk deil; ayn zamanda pasif bir su ortakldr.
nsanlk tarihine dnp baktmzda; Bosna’da, Ruanda’da, Srebrenitsa’da, Halepe’de yaanan katliamlar sonrasnda, hep ge gelen bir pimanln izlerini grrz. Oysa Gazze’de yaananlar “daha sonra” renilen eyler deildir. Her ey gzmzn nnde oluyor. Kurun sesiyle birlikte yanklanan en ar lk, bugn artk insanln sessizliidir.
srail’in saldrlar karsnda sadece devletten devlete deil, ayn zamanda insanla insan arasnda bir hesaplama yaanmaktadr. Bu a, kimin ne sylediini deil, kimin sustuunu da hatrlayacaktr.
ar: Sessizliin bedeli, tarihin vicdandr
Gazze’de yaananlar, ne yalnzca bir atma ne de yalnzca bir trajedidir; bu, insanlk onurunun sistemli biimde aaland, ahlaki referanslarn kt ve vicdann kresel lekte iflas ettii bir an aynasdr. Yardm almak iin kuyrukta bekleyen insanlarn kurunlara hedef olduu bir dnyada, sadece kurunu skan deil, grp de susan herkes sorumludur.
Bugn Gazze konuulurken, aslnda bir halkn yaam hakk deil, bizim insanlk iddiamz sorgulanmaktadr. nk Gazze, snrlarn, ideolojilerin, taraflarn tesindedir. Gazze; bir ocuun, bir annenin, bir yalnn gzndeki korkunun addr. Ve bu korkuya kaytsz kalmak, sadece siyasi ya da diplomatik bir tutum deil, ayn zamanda ahlaki bir tkenitir.
Zulme kar ses karmak, sadece bir hak deil, bir sorumluluktur. Gazze’de olanlar, tarihsel olarak “olaanst” deil; artk olaan hle gelmi bir zulm dzeninin iinden geiyor. Bu dzeni olaan karlayan her suskunluk, yarnn mahkeme salonlarnda deil, ocuklarn mezar talarnda yanklanacaktr.
Artk kimse “bilmiyorduk” diyemez. Artk kimse “taraf deildik” deme lksne sahip deil. nk bu a, sadece tanklk etme a deil; taraf olma, insanlk safnda durma arsdr.
Tarih, zulm yapan yazacak elbette. Ama daha nemlisi, susan da unutmayacaktr.